اکتشافات ژئوشیمیایی و زمین شناسی اقتصادی رگه های طلای هیدروترمال منطقه ارغش (نیشابور)

منطقه ارغش در 45 کیلومتری جنوب نیشابور واقع شده و بر پایه پی جویی های ژئوشیمیایی آبراهه های در شمال شرق ایران، به عنوان یکی از نواحی امیدبخش جهت اکتشاف عنصر طلا معرفی گردیده است . در محدوده ای به وسعت 150 کلیومتر مربع در این منطقه، چهار آنومالی طلا و یک آنومالی آنتیموان مشخص شده که مطالعات نیمه تفصیلی بر روی آنها انجام گرفته و کار بر روی آنها همچنان ادامه دارد. کانی زایی طلا محدود به رگه های سیلیسی برشی و لیمونیتی شده، همراه با کربنات کلسیم بوده و در نقاطی که میزان کربنات کلسیم می یابد طلا وجود ندارد (بسیار اندک) در اثر فرآیند تشکیل رگه ها، آلتراسیونهای آرژیلیک و در بعضی موارد سیریستیک همراه با لیمونیتی شدن بر روی سنگ زمینه ای که عموما دارای ترکیب تراکی آندزیتی تاریولیتی و تراکی داسیتی می باشد، صورت گرفته است . با توجه به شواهد موجود و بررسیهای انجام شده بنظر می رسد که منطقه ارغش مربوط به فرورانش حاشیه خرد قاره هایی باشد که در ائوسن در ایران مرکزی بوقوع پیوسته و در اثر فعالیت سیالات گرمابی ناشی از توده های نفوذی متعاقب از سنگهای ولکانیکی، رگه های هیدرونرمال منجر به پیدایش طلای اپی ترمال گردیده است . این رگه ها عموما سیلیسی برشی شده همراه با کربنات کلسیم و توام با فرایند لیمونیتی شدن بوده و زون رگه ای به عرض حدودا 1 متر و طول چند صد متر با عیار میانگین تقریبی 3/5 گرم در تن (در اندیس شماره 3) را بوجود آورده اند. دمای تشکیل رگه های سیلیسی حاوی طلا توسط قطعات سیالات درگیر 220 درجه سانتی گراد و درصد شوری سیال گرمابی مولد رگه ها 8 درصد تعیین گردیده است که تائید بر اپی ترمال بودن طلا در اندیس مزبور می باشد. در هیچ یک از مطالعات مربوط به تقاطع صیقلی و الکترون مایکروپروپ ذرات آزاد طلا رویت نگردید. با توجه به مطالعات ژئوشیمی بنظر می رسد که اندیس طلای شماره 3 در وضعیتی قرار دارد که سطح فرسایش هنوز عمل تخریبی خود را بطور کامل انجام نداده و در بالای کانسار واقع گردیده است و احتمالا با افزایش عمق میزان طلا افزایش خواهد یافت . (ولی بدلیل انیکه ژئوشیمی تقریبا به صورت محض به ارزیابی قضایا می پردازد تا زمانیکه توسط مطالعات دقیق و گسترده و تلفیق آنها با یکدیگر به قطعیت نرسیده است نمی توان در مورد آن قضاوت درستی به عمل آورد).